ملح دارو چیست؟

چنانچه برای خرید مکمل‌های دارویی اقدام کرده باشید متوجه خواهید شد که با انتخابات بسیار متنوعی روبه‌رو هستید و این موضوع ممکن است شما رو دچار سردرگمی کند و از اونجایی که 48% بزرگ‌سالان مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری را از طریق غذا به‌تنهایی دریافت نمی‌کنند، مکمل‌ها می‌تونند گزینه مناسبی برای جبران کمبود این مواد در بدنمان باشند.

اما سؤالی که پیش میاد اینه که چطور مکمل مناسب را انتخاب کنیم؟

بیش از نصف مولکول‌های دارویی مورداستفاده در پزشکی به‌صورت ترکیبات نمکی یا ملح وجود دارند که از بین این نمک‌ها نوع هیدرو کلراید (15.5%)، سدیم ( 9%) و سولفات (4%) کاربرد بیشتری دارند.

داروها اغلب به‌صورت باز یا اسید ضعیف تولید می‌شوند، درحالی‌که بدین شکل ممکن است در بدن به‌خوبی جذب و حل نگردند که به تبع عملکرد دارو، دارودرمانی را مورد تأثیر قرار خواهد داد،  این در حالی است که با اضافه نمودن نمک به ترکیبات دارویی می‌توان حلالیت و به دنبال آن جذب و عملکرد نهایی دارو را افزایش داد. انتخاب نوع نمک مورداستفاده در آزمایشگاه وابسته به فاکتورهای مختلفی ازجمله درجه اسیدی و باز بودن ترکیب شیمیایی (PH)، هدف تعیین‌شده برای دارو، دوز و شکل مصرفی دارو ( تزریقی، خوراکی، موضعی) می‌باشد. فرمولاسیون ملح دارو همچنین موجب آزادسازی کنترل‌شده دوز ماده مؤثره دارویی، بهبود پایداری ترکیب و افزایش مدت‌زمان نگه‌داری دارو ، دارورسانی هدفمند در سیستم گوارش، بهبود طعم، کاهش درد محل تزریق و سهولت فرآیند تولید دارو می‌شود.

بر اساس قوانین سازمان غذا و دارو، اکثر ترکیبات ملح داروها اثر درمانی ویژه‌ای به دارو نمی‌دهند و چنانچه ماده مؤثره و فعال دارویی دو ترکیب نمکی مختلف یکسان باشد می‌توانند به‌عنوان جایگزین دارویی مورداستفاده قرار گیرند. سازمان غذا و دارو آمریکا بر این باور است که چنانچه ترکیب دارویی با فرمولاسیون ملح خود موجود بود، دارو مدنظر تنها بانام ماده مؤثر و فعال خود نام‌برده شود. البته در برخی از موارد ممکن است فرمولاسیون ملح دارو هدف درمانی خاصی را به دنبال داشته باشد که در این صورت بهتراست قبل از جایگزین کردن فرآورده‌ها با پزشک و یا داروساز مشورت نمایید.

برای درک بهتر این موضوع به مثالی ساده و البته کاربردی اشاره می‌کنیم. در بدن بزرگ‌سالان حدود 25 میلی‌گرم منیزیم وجود دارد، این ماده معدنی کوفاکتوری مهم برای بیش از 300 فرآیند متابولیک در بدن انسان است. از جمله کاربردهای منیزیم میتوان به سنتز پروتئین ها، بهبود عملکرد سیستم اعصاب و ماهیچه‌ها، کنترل قند خون و تنظیم فشارخون اشاره کرد. منبع اصلی این ماده برگ سبزیجات سبز( اسفناج)، شکلات تلخ، مغزی جات و حبوبات می‌باشد. بااین‌حال مکمل‌های منیزیم شکل‌های بسیار متفاوتی دارند ( منیزیم سیترات، منیزیم مالئات، منیزیم گلیسینات، منیزیم کلاراید، منیزیم تائورات، و …) ، این در حالی است که به گفته دکتر تیلور والاس، متخصص تغذیه در واشنگتن، منیزم جذب‌شده از طریق منابع غذایی مختلف مشابه هم هستند و تفاوتی باهم ندارند.

با این وجود پس چرا برندهای مختلف، مکمل‌های منیزیم را در اشکال متفاوت ارائه می‌دهند؟

منیزیم در بدن بایستی به ترکیباتی چون آمینواسیدها، اسیدهای آلی و غیر آلی متصل گردد تا فرآیند پایداری و جذب صورت گیرد. ترکیبات نمکی منیزیم تنوع زیادی دارند و برخی از تولیدکننده‌ها ممکن است ادعا کنند که یک ترکیب به‌خصوص خواص درمانی بهتری را ارائه می‌دهد، این در حالی است که طبق گفته دکتر والاس، این ادعا بر اساس آزمایش‌ها مقدماتی بر روی حیوانات است، درصورتی‌که بدن انسان‌ها بیشتر انواع ترکیبات منیزیم را به‌محض جذب به‌صورت یکسان مصرف می‌کند. دکتر والاس معتقد است بدن تمام ترکیبات نمکی منیزیم را به‌صورت یکسان تجزیه و جذب می‌کند. بااین‌حال ترکیبات منیزیم تفاوت‌هایی جزئی در نحوه تأثیر گذاشتنشان در بدن دارند. منیزیم اکسید مرسوم‌ترین ترکیب نمکی منیزیم موجود در داروخانه‌ها می‌باشد که نسبت به فرآورده‌های دیگر قیمت کمتری نیز دارد. هدف درمانی این فرآورده بیشتر مرتبط با سوزش سر معده و یبوست است درحالی‌که منیزیم گلیسینات، ذخیره کلی منیزیم را افزایش می‌دهد. به‌علاوه مولکول‌های ترکیب منیزیم گلیسینات کوچکتراز باقی فرآورده‌های منیزیمی است که این ماده را تبدیل به گزینه مناسب برای افرادی که توانایی مصرف کپسول‌های بزرگ را ندارند، می‌کند. برخی بر این باورند که گلایسین موجود در این فرآورده موجب بهبود علائم افسردگی و بهبود خلق‌وخو می‌گردد، اما برای اثبات این امر مطالعات بیشتری موردنیاز است.

 سخن پایانی :

می‌توان گفت فرمولاسیون ملح یک دارو جزئی جدایی‌ناپذیر از فرآیند تولید فرآورده‌های دارویی است. درحالی‌که برخی از انواع نمک‌ها هدف درمانی و حتی اقتصادی به خصوصی را دنبال می‌کنند دربیشترموارد تفاوت خاصی بینشان وجود نداشته و قابل‌جایگزینی با یکدیگر هستند.